Sen to jedna z fundamentalnych potrzeb naszego organizmu. Dorosły człowiek sypia nieprzerwanie około 7-8 godzin na dobę. Przynajmniej taka ilość uznawana jest za optymalną. Jednorazowy ciągły sen raz w ciągu doby nazywany jest snem monofazowym. Ten system snu został powszechnie przyjęty w społeczeństwie. Niektórzy naukowcy prowadzący badania nad snem twierdzą jednak, że można spać krócej i wysypiać się równie efektywnie. Jako metodę na to podają sen polifazowy. Co to takiego? Postaramy się wyjaśnić! Przeczytaj i dowiedz się, czym jest sen polifazowy.
Przeczytaj także: Hipersomnia czyli nadmierna senność – jakie są przyczyny i objawy?
Wejdź na: Somnifobia – co to takiego?
Sprawdź: Drzemka w ciągu dnia, ile powinna trwać?
Spis treści
Dlaczego sen jest tak ważny?
Odpowiednia ilość i jakość snu w dużym stopniu wpływają na nasze zdrowie i samopoczucie. Niedobór snu powoduje zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego, zmniejsza odporność, zwiększa ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych (m.in. cukrzycy, chorób układu krążenia) oraz powoduje zaburzenia gospodarki hormonalnej, a także przyczynia się do problemów ze zdrowiem psychicznym.
Z reguły wszyscy doskonale zdajemy sobie sprawę, jak ważnym czynnikiem dla naszej kondycji jest zdrowy sen, to jednocześnie bardzo często go zaniedbujemy. I choć jedna zarwana noc raczej nie zaburzy prawidłowej homeostazy naszego organizmu, to jednak permanentny niedobór snu, może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Z drugiej strony współczesne tempo życia, a czasem tryb życia niektórych osób, poniekąd wymusza redukcję czasu spania. Czy jest zatem możliwe ograniczenie snu bez konsekwencji zdrowotnych?
Sprawdź również: Jak się wysypiać – co zrobić żeby lepiej spać?
Sen polifazowy – co to jest? Czym różni się od tradycyjnego snu?
Odpowiedzią na potrzebę zmniejszenia ilości przesypianych godzin jest właśnie sen polifazowy, czyli sen składający się z wielu faz: snu zasadniczego i kilku krótkich drzemek w ciągu dnia. Taka forma snu pozwala skrócić jego długość w stosunku do snu monofazowego i lepiej się zregenerować. Czyli najkrócej mówiąc, człowiek śpi częściej, ale mniej w odróżnieniu od snu monofazowego.
Pierwsze wzmianki na temat snu polifazowego pochodzą już z XV w. z tekstów Leonarda Da Vinci i choć z pewnością na przestrzeni wieków eksperymentów nie brakowało, to dopiero w czasie pierwszej wojny światowej poświęcono temu zjawisku więcej uwagi. Miało to związek z efektywnym wykorzystaniem czasu przez żołnierzy. Dowódcom zależało na tym, aby byli oni zdolni do możliwie najdłuższego czasu walki bez szkody dla ich zdrowia i życia. Z czasem badania nad snem polifazowym zaczęli prowadzić cywilni badacze i organizacje.
Sprawdź również: Świadomy sen – co to takiego?
Jakie są systemy snu polifazowego?
Pochylenie się nad zagadnieniem snu polifazowego zaowocowało wyodrębnieniem kilku systemów spania. Jakie odmiany ma sen polifazowy?
System bifazowy – to najłagodniejsza wersja snu polifazowego. Polega na tym, że w nocy śpimy jednorazowo 6 godzin, a ponadto pozwalamy sobie na jedną drzemkę w ciągu dnia o długości 20-30 minut. Dzięki temu jesteśmy w stanie niezbyt drastycznie oszczędzić trochę czasu standardowo poświęcanego na sen w ciągu doby.
System everyman – to z kolei najbardziej popularny rodzaj snu polifazowego. W tym przypadku nocny sen zasadniczy trwa 3 godziny, zaś w ciągu dnia dokładamy do niego trzy krótkie drzemki.
System uberman – to najbardziej restrykcyjny system snu, który ogranicza się jedynie do czterech półgodzinnych drzemek w ciągu doby, w efekcie czego śpimy łącznie zaledwie 2 godziny w ciągu doby.
Wymienione systemy to trzy najpopularniejsze metody, oczywiście nie jedyne. Znany jest też np. system czterofazowy, a sam system everyman ma kilka odmian.
Sprawdź również: Mówienie przez sen – z czego wynika?
Sen polifazowy – jak zacząć?
Wiele osób zainteresowanych wprowadzeniem w życie polifazowego snu zastanawia się, jak zacząć. Trudno z dnia na dzień mocno ograniczyć ilość przesypianych godzin. Na pewno trzeba sobie dać pewien czas na adaptację. Przystosowanie najlepiej zacząć w sprzyjającym do tego czasie, np. podczas urlopu, czy wakacji, kiedy mamy większą swobodę w planowaniu czasu.
Do nowego modelu z pewnością szybciej przystosują się osoby, które nie mają problemu z zasypianiem w ciągu dnia w różnych warunkach. Ważne jest, aby wybrać określony model snu i konsekwentnie się go trzymać. Należy pilnować regularności drzemek i tego, aby nie przedłużać ich, bo w przeciwnym razie trudno będzie się wybudzić, a do tego człowiek może czuć się rozleniwiony.
Wejdź na: Dlaczego sen jest ważny?
Sen polifazowy bez wątpienia nie jest wskazany dla każdego. Osoby, które mają nienormowany czas pracy, mogą pilnować drzemek o określonych porach, jednak ci, którzy pracują w określonych godzinach, niekoniecznie mogą pozwolić sobie na takie eksperymenty.
Przeczytaj: Higiena snu – co to jest?
Sen polifazowy a zdrowie
Przeważnie każdy, kto myśli o wdrożeniu snu polifazowego, zadaje sobie pytanie, czy jest to zdrowe. Czy radykalne ograniczenie snu nie odbije się na kondycji fizycznej i psychicznej? Nie brakuje osób, które praktykują sen polifazowy i są one bardzo zadowolone z efektów. Zresztą sen małych dzieci odbywa się również polifazowo, choć każda faza jest dłuższa niż w przypadku stosowania tej metody przez dorosłych.
Więcej na: Jak sen wpływa na pamięć i koncentrację?
Dopiero z wiekiem jesteśmy niejako przyuczani do snu monofazowego. Nie można jednak dać tu jednoznacznej odpowiedzi, bo brakuje dostatecznych badań, które potwierdziłyby stuprocentowe bezpieczeństwo snu polifazowego, a jak wspomnieliśmy na początku poważny niedobór może mieć znaczące konsekwencje dla organizmu.
Bez względu na to, czy preferujemy sen monofazowy, czy polifazowy, warto zadbać o jego komfort, a to oznacza m.in. zapewnienie sobie odpowiedniego podłoża do spania, właściwej temperatury, czy przewietrzenie sypialni. Tworząc optymalne środowisku snu, z pewnością podniesiemy poziom jego jakości, nawet gdy ograniczymy samą ilość.
